Demawend (Damāvand)
Demawend (5610 m n.p.m.) – wulkan drzemiący w górach Elburs, najwyższy szczyt Iranu, położony około 70 km na północny wschód od Teheranu i ok. 60 km na południe od miasta Amol. Wulkan zbudowany głównie z kwasowych law andezytowych. Duży kąt nachylenia stoków (stratowulkan) - ok. 30-40°. U podnóża występują licznie wody siarczanowe. Wysokość wulkanu wynosi 5610 m. Starsze pomiary wskazywały na 5671 m, jest to jednak wartość zawyżona.
Pierwszego udokumentowanego wejścia na szczyt dokonał Abu Dolaf Kazradżi w 905 r. Trzysta lat później Jakut Ibn Abdallah al-Hamawi - greckiego pochodzenia geograf w służbie imperium bizantyjskiego, próbował ponownie zdobyć Demawend, lecz musiał zawrócić tuż spod wierzchołka. Tym niemniej, jego miejscowi przewodnicy, którzy - jak z tego wynika - bywali już na szczycie góry, opisali mu go na tyle dokładnie, że podróżnik umieścił ten opis (zgodny z realiami) w swym słynnym Słowniku krajów (Mu'dżam al-Buldan).
Demawend, który przy dobrej pogodzie widoczny jest z Teheranu, nie należy do szczytów trudnych do wspinaczki. Nie stromość skał, ale wysokość, wulkaniczne podłoże i zmieniające się często warunki pogodowe, odstraszały kolejnych, potencjalnych zdobywców. Jeszcze na początku XIX w. kwestionowano w ogóle możliwość zdobycia tej góry. Pierwsze wejście na szczyt Demawendu dokonane przez Europejczyka miało być może miejsce w 1837 r. Miał go dokonać W. Taylor Thompson, topograf i sekretarz angielskiego poselstwa w Teheranie. Część historyków alpinizmu uważa je jednak za wątpliwe, przyjmując, że Thompson nie dotarł na sam szczyt, lecz zawrócił ok. 300 m pod wierzchołkiem. Szczytu nie osiągnął również francuski botanik Pierre Martin Rémi Aucher-Éloy (1792-1838), któremu przypisywano drugie wejście. W tej sytuacji jest możliwe, że 1 sierpnia 1843 r. jako pierwszy Europejczyk zdobył Demawend Theodor Kotschy - austriacki botanik i podróżnik, urodzony w Ustroniu na Śląsku Cieszyńskim. Kolejnego znanego wejścia dokonał samotnie 28 sierpnia 1852 r. Józef Czarnota - urodzony w Strumieniu na Śląsku Cieszyńskim polski poddany cesarza austriackiego i dyrektor górniczy w służbie szacha perskiego. Poczynając od roku 1860 rejestrowane są coraz liczniejsze wyprawy na Demawend, organizowane początkowo przez Brytyjczyków i Niemców.
Pierwszego udokumentowanego wejścia na szczyt dokonał Abu Dolaf Kazradżi w 905 r. Trzysta lat później Jakut Ibn Abdallah al-Hamawi - greckiego pochodzenia geograf w służbie imperium bizantyjskiego, próbował ponownie zdobyć Demawend, lecz musiał zawrócić tuż spod wierzchołka. Tym niemniej, jego miejscowi przewodnicy, którzy - jak z tego wynika - bywali już na szczycie góry, opisali mu go na tyle dokładnie, że podróżnik umieścił ten opis (zgodny z realiami) w swym słynnym Słowniku krajów (Mu'dżam al-Buldan).
Demawend, który przy dobrej pogodzie widoczny jest z Teheranu, nie należy do szczytów trudnych do wspinaczki. Nie stromość skał, ale wysokość, wulkaniczne podłoże i zmieniające się często warunki pogodowe, odstraszały kolejnych, potencjalnych zdobywców. Jeszcze na początku XIX w. kwestionowano w ogóle możliwość zdobycia tej góry. Pierwsze wejście na szczyt Demawendu dokonane przez Europejczyka miało być może miejsce w 1837 r. Miał go dokonać W. Taylor Thompson, topograf i sekretarz angielskiego poselstwa w Teheranie. Część historyków alpinizmu uważa je jednak za wątpliwe, przyjmując, że Thompson nie dotarł na sam szczyt, lecz zawrócił ok. 300 m pod wierzchołkiem. Szczytu nie osiągnął również francuski botanik Pierre Martin Rémi Aucher-Éloy (1792-1838), któremu przypisywano drugie wejście. W tej sytuacji jest możliwe, że 1 sierpnia 1843 r. jako pierwszy Europejczyk zdobył Demawend Theodor Kotschy - austriacki botanik i podróżnik, urodzony w Ustroniu na Śląsku Cieszyńskim. Kolejnego znanego wejścia dokonał samotnie 28 sierpnia 1852 r. Józef Czarnota - urodzony w Strumieniu na Śląsku Cieszyńskim polski poddany cesarza austriackiego i dyrektor górniczy w służbie szacha perskiego. Poczynając od roku 1860 rejestrowane są coraz liczniejsze wyprawy na Demawend, organizowane początkowo przez Brytyjczyków i Niemców.
Mapa - Demawend (Damāvand)
Mapa
Kraj (państwo) - Iran
Flaga Iranu |
Perska nazwa Iran wywodzi się od średnioperskiej formy Eran (partyjskie Arjan), która po raz pierwszy pojawia się na monetach i w napisie przy reliefie z Naghsz-e Rostam sasanidzkiego króla Ardaszira I. Jest tam mowa o Eranszahr (part. Arjanszahr), czyli państwie Ariów. Nazwa Iran pochodzi zatem od nazwy ludu Ariów, przy czym należy zauważyć, że już w Aweście mowa jest o Airjana Waedżah – kraju Ariów, Achemenidzi zaś określali się w swoich inskrypcjach jako Arija – Ariowie, oraz Arija czithra – pochodzenia aryjskiego. Za czasów późniejszych szachów sasanidzkich skrótowym w stosunku do Eranszahr terminem Eran zaczęto określać po prostu całość ich państwa, a nie zgodnie z jego pierwotnym znaczeniem Ariów, czyli ówczesne ludy irańskie. Podsumowując: „Eran bierze początek od staroperskiego arija- i awestyjskiego airja «aryjski». Obydwa ostatnie terminy są poświadczone jako najstarsze historyczne określenia ludów irańskich”.
Waluta / Język (mowa)
ISO | Waluta | Symbol | Cyfry znaczące |
---|---|---|---|
IRR | Rial irański (Iranian rial) | ï·¼ | 2 |
ISO | Język (mowa) |
---|---|
KU | Język kurdyjski (Kurdish language) |
FA | Język perski (Persian language) |